نکات ایمنی کار با دستگاه برش لیزری+20 نکته مهم و ضروری
دستگاه برش لیزری وسیله ای است که برای برش یا حکاکی انواع مواد استفاده می شود. جایگزینی این دستگاه ها با روش های سنتی موجب تحولی عظیم در صنعت بوده و استفاده از آنها نیز مزایای خود را دارد. از مزایای استفاده از دستگاه برش لیزری می توان به دقت بالا، سرعت برش بالا، کیفیت برش بالا و قابلیت برش اشکال پیچیده نام برد. این دستگاه با داشتن قدرت و دقت فراوان قادر به حک هر نوع طرح دلخواه می باشد و به دلیل کاربرد آن در صنایع مختلف، می توان از آن برای براش انواع مواد فلزی مانند آهن، روی، آلومینیوم و … و هم چنین مداد غیر فلزی مانند لاستیک، پلاستیک و… به کار برد.
این دستگاه ها عموماً توسط طیف وسیعی از صنعت گران از جمله صنایع کوچک و متوسط، کارگاه های خانگی، اصناف و تولیدکنندگان استفاده می شود. استفاده از این دستگاه خطراتی به همراه دارد بنابراین رعایت نکات ایمنی ضروری به حساب می آید. در صورت رعایت نکات ایمنی، می‌توان از وقوع خطرات جانی و مالی جلوگیری کرد. در این مقاله به طور خلاصه به نکات ایمنی استفاده از دستگاه برش لیزری خواهیم پرداخت.
1. استفاده از عینک ایمنی
سیستم برش لیزری به دلیل استفاده از نور با انرژی بالایی که در آن است، قادر است به صورت دقیق و با کیفیت بالا مواد را برش دهد. این نور لیزر، برای چشم بسیار مضر است و از این رو اپراتور باید همیشه از عینک ایمنی استفاده کند. این دستگاه ها اغلب به صورت cnc عرضه می‌شوند که به کاربر امکان می‌دهد تا به راحتی و به دقت بالا مواد را برش دهد. اپراتور باید همواره دقت و حوصله‌ای بالا داشته باشد تا بتواند از دستگاه‌های برش لیزری به بهترین شکل استفاده کند.
2. سیم اتصال به زمین
در ایران استفاده از سیم اتصال به زمین در دستگاه های برش لیزری برای ایمنی مرسوم نیست، اما بر اساس دستورالعمل ایمنی، این اتصال باید برقرار شود تا از برق گرفتگی و آسیب دیدن دستگاه جلوگیری شود.
3. محافظ برق
استفاده از محافظ برق یکی از نکات اساسی برای ایمنی و حفاظت از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی می باشد. با توجه به اینکه برق دارای ولتاژ و جریان های متفاوت است، در صورت بروز نوسانات و افزایش ناگهانی ولتاژ، ممکن است تجهیزات برقی آسیب ببینند یا خراب شوند، لذا استفاده از محافظ برق ضروری است.
با استفاده از این دستگاه، می توانید اطمینان حاصل کنید که تجهیزات و دستگاه های الکتریکی شما در مقابل نوسانات و افزایشات ناگهانی برق محافظت شده اند و عمر مفید آنها بهبود می یابد.
4. ایمنی محیط کار
بهتر است دستگاه برش لیزر را در محدوده‌ای که خطر انفجار و اشتعال وجود دارد، قرار ندهید. همچنین باید از اطراف دستگاه، مواد قابل اشتعال و انفجار را دور نگه دارید. همچنین از ابزار و تجهیزات محافظ مانند عینک محافظ، دستکش، و لباس‌های متناسب با استفاده از دستگاه برش لیزر استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که دستگاه به درستی نصب و راه اندازی شده و همچنین هرگونه خرابی یا نقص فنی آن را به سرعت رفع کنید.
5. بستن درب دستگاه
قبل از شروع به کار همیشه حتما از بسته بودن درب یا کاور دستگاه برش لیزری اطمینان حاصل کنید. استفاده از درب یا کاور، علاوه بر افزایش ایمنی، می‌تواند از پراکندگی نور لیزری جلوگیری کند و از آسیب به چشم‌ها جلوگیری کند.
6. محل نگهداری
به منظور رعایت نکات ایمنی کار با دستگاه برش لیزری دستگاه‌های الکترونیکی و الکتریکی باید در محیط‌های خشک نگهداری شوند و از تماس با آب یا رطوبت جلوگیری شود تا از خطر آسیب دیدگی جلوگیری شود. نگهداری صحیح از دستگاه الکترونیکی می‌تواند عمر مفید آن را افزایش دهد و از هزینه‌های تعمیراتی ناشی از آسیب‌های ناشی از تماس با مواد آلی یا هوا رطوبت کمک کند.
7. تمیز نگه داشتن دستگاه
در ادامه نکات ایمنی کار با دستگاه برش لیزری، به تمیز نگه داشتن دستگاه می رسیم. این امر در افزایش طول عمر دستگاه برش لیزری و همچنین کیفیت برش تاثیر مستقیم دارد. در صورت کثیف بودن سطح شیشه ای، لیزر سخت تر عبور کرده و توان خروجی هم کم می شود. بنابراین به مرور هدر رفت انرژی وسیله بالاتر خواهد رفت.
8. لنز دستگاه
محافظت از لنز و آینه ها از دو جهت حائز اهمیت می باشد.
اولا لنز و آینه‌های دستگاه لیزر بسیار حساس و حیاتی هستند. بهترین راه برای افزایش عمر و کارایی این قطعات، نظافت منظم آن‌هاست. تمیز کردن دوره‌ای و منظم این قطعات علاوه بر جلوگیری از خراب شدن آنها کارایی دستگاه لیزر را بالاتر می برد.
ثانیا محل نصب آینه لیزر و لنز بسیار مهم است. در صورت تغییر نحوه ی قرارگیری این قطعات و مسیر حرکت پرتوهای لیزر ، خسارات جبران ناپذیری به دستگاه وارد خواهد شد.
9. تنظیمات نرم افزاری
استفاده از دستگاه برش لیزری نیازمند گذراندن دوره آموزشی است. بهتر است ابتدا با دستگاه و نحوه کارکرد آن آشنا شوید. هیچگاه تنظیمات نرم افزار یا مادربرد را به صورت تصادفی تغییر ندهید. به این ترتیب می‌توانید از دستگاه به بهترین شکل استفاده کنید و خطرات احتمالی را کاهش دهید. حتما قبل از هر تغییر جدید، آموزش‌های مربوط به آن را مطالعه کنید و از راهنمایی کارشناسان استفاده کنید.
10. تخلیه کامل
پس از استفاده از دستگاه برش یا حکاکی لیزر، حتماً اتصال آن را از برق قطع کنید. در حین کار با دستگاه، تیوب لیزر شما ولتاژ زیادی را مانند خازن در خود ذخیره می کند. بنابراین، برای جلوگیری از آسیب های احتمالی به دستگاه، ولتاژ آن را خالی کنید. تخلیه کامل از جمله نکات ایمنی کار با دستگاه برش لیزری است که بسیار کارآمد می باشد.
11. سنسور فشار آب
هنگام کار دمای لیزر بالا بوده و دمای بالا می تواند به قطعات داخلی سیستم مانند مادر بورد و… آسیب وارد کند. برای جلوگیری از آسیب به دستگاه، از آب برای خنک‌کردن آن استفاده می‌شود. از جمله نکات ایمنی کار با دستگاه برش لیزری، اطمینان از پمپاژ شدن آب توسط دستگاه پمپ است. از این رو، نظارت مداوم و پیوسته از این سیستم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا هرگونه حادثه و خسارت جلوگیری شود.
12. فشار باد
به دلیل حساسیت بالای این دستگاه، از تماس مستقیم با آن جلوگیری کنید. همچنین برای تمیز کردن، به هیچ عنوان از دستمال کاغذی مرطوب استفاده نکنید. چرا که موجب خط و خش افتادن قسمت های حیاتی خواهد شد.
برای تمیز کردن سطوح داخلی از سنسور فشار هوا استفاده می گردد. برای این کار می توان از دمنده استفاده کرد تا از تمیز شدن سطوح دستگاه از هرگونه ذرات گرد و غبار جلوگیری کرد.
13. دکمه توقف دستگاه
همانند بسیاری از دستگاه های صنعتی، در مواقع ضروری و فورس ماژور، بایستی از کارکرد صحیح این کلید مطمئن شد. چرا که در صورت عدم کارکرد این قابلیت، موجب خسارات جانی به اپراتور و یا خسارات مالی خواهد شد.
در ادامه نکات ایمنی کار با دستگاه برش لیزری را به صورت تیتروار بررسی خواهیم کرد:
1. از روشن بودن چیلر یا خنک کننده قبل از شروع به کار اطمینان حاصل کنید
2. هنگام اتصال کوتاه جریان برق و یا خرابی دستگاه، فورا اتصال آن را از برق قطع کنید تا از حوادث غیر مترقبه جلوگیری گردد
3. عینک مخصوص برش لیزر را تنها از فروشگاه های معتبر خریداری کنید
4. از نگاه کردن به باریکه ی نور لیزر جدا خودداری کنید، چرا که برای چشم ها بسیار مضر است
5. از اتصال سیم ارت اطمینان حاصل کنید. هنگام روشن کردن تیوب لیزر، ولتاژ بسیار بالایی به آن وارد می شود و بنابراین امکان اتصال کوتاه و …. وجود دارد
6. مسیر حرکت پرتو لیزر را بدون دانش و آگاهی لازم تغییر ندهید
7. بعد از اتمام کار، از قرار گرفتن دستگاه برش لیزری در حالت pause اطمینان حاصل فرمایید تا از آتش گرفتن احتمالی جلوگیری گردد
8. نسبت به انجام سرویس های دوره ای دستگاه و چک آپ آن اقدام کنید
9. در هنگام کار دستگاه، از دست زدن به قطعات و پرتو لیزر خودداری فرمایید
10. از دستکش مناسب هنگام کار استفاده کنید چرا که دستگاه لیزر با طول موج متفاوت می تواند آسیب هایی جزئی را در طول زمان برای پوست بدن شما داشته باشد
11. قبل از کار با دستگاه می توانید کتابچه راهنمای آن را خوانده و از کارکرد و تنظیمات آن آگاه شوید
12. دستگاه لیزر حکاکی باید در اتاقی جداگانه قرار گیرد و از دسترسی افراد دیگر جلوگیری شود. این تدابیر ایمنی حیاتی برای جلوگیری از خطرات ناشی از استفاده از دستگاه لیزر است.
13. مسیر تردد دارای تنها یک در ورودی و یک در خروجی باشد تا با استفاده از دوربین مداربسته تمامی ورود و خروج ها کنترل شود
14. از نصب تابلو و یا برچسب ناحیه تحت کنترل بر روی درب اتاق اطمینان حاصل فرمایید
15. از جمله نکات ایمنی کار با دستگاه برش لیزری این است که در نزدیکی مسیر باریکه لیزر، سطوح منعکس کننده نباشد
16. تنظیمات دستگاه در صورت خرابی، صرفا توسط افراد آموزش دیده و مجرب انجام گردد
17. نظارت حین کار دستگاه برش لیزر از دیگر نکات ایمنی کار با دستگاه برش لیزری است. به طور مکرر دیده شده که افراد پس از وارد کردن دستورات به دستگاه، آن را رها کرده و در مواردی شاهد جرقه و یا حتی آتش سوزی بوده ایم. بنابراین یک اپراتور بایستی به طور دائم دستگاه را کنترل کرده و از کارکرد قسمت های مختلف آن مانند پمپ آب و قسمت های خنک کننده و… مطمئن باشد
18. متریال استفاده شده در اتاقی که حاوی دستگاه است نیز از نکات ایمنی کار با دستگاه برش لیزری است. به طور مثال نباید در اتاقی که پنجره دارد دستگاه را نگهداری کرد. چرا که شیشه اشعه لیزر را از خود به راحتی عبور می دهد.
19. معمولا کارگاه هایی که دستگاه را در محیطی کاملا بسته نگه می دارند، از وجود تهویه هوای مناسب غفلت می کنند. داشتن سیستم تهویه هوا به خارج کردن بخار های ناشی از برش کمک بسزایی می کند.
20. استفاده از حداقل دو اپراتور برای نظارت و کار با دستگاه توصیه می گردد. در صورت استراحت یک نفر، نفر بعدی بتواند کار را به دوش بکشد
21. همه می دانیم که به علت قابلیت بالای این دستگاه، می توان از آن برای برش دادن طیف گسترده ای از مواد استفاده کرد. اما از برش دادن مواد ناشناخته با آلیاژ های مختلف در صورت عدم شناخت باید جلوگیری کرد. چرا که تنظیمات دستگاه برای مواد مختلف، متفاوت خواهد بود و استفاده از کانفیگ یکسان برای مواد مختلف موجب آسیب دیدن دستگاه خواهد شد
جمع بندی
همیشه رعایت نکات ایمنی از بروز اتفاقات ناگوار جلوگیری می کند. در این مقاله به طور خلاصه نکات ایمنی کار با دستگاه برش لیزری را بررسی کردیم و دریافتیم که با رعایت یک سری نکات ساده مانند تمیز نگه داشتن دستگاه، استقرار دستگاه در محل مناسب و به دور از دسترس عموم، همچنین از لزوم کنترل دستگاه و نظارت مداوم اپراتور می تواند از خسارات مالی و جانی جلوگیری کند.
سوالات متداول
آیا می توان ماده ای با خصوصیات ناشناخته را برش داد؟
از این دستگاه جهت برش مواد مختلف استفاده می شود و دود حاصل از برش مواد مختلف با استفاده از فن به کار رفته در دستگاه خارج می شود. اما در صورت استنشاق دود حاصل از پلاستیک PVC و سایر پلاستیک ها حتی در مقادیر کم، مضرات زیادی بر سلامتی افراد دارد. بنابراین براش برش هر ماده ای از آن نمی تاون استفاده کرد.
برای یکدست بودن سوختگی حکاکی روی چوب از چه تکنیکی استفاده کنیم؟
باید توجه کرد که با توجه به اختلاف جنس چوب خام نسبت به MDF، در خروجی حکاکی با کیفیت های متفاوتی را شاهد خواهیم بود. لذا برای قسمت هایی از چوب که سختی بیشتری دارد سوختگی تیره تری را خواهیم دید. برای یکدست شدن طرح و کار خروجی بهتر است از تخته های چند لا استفاده کرد.
آیا از نظر حفاظت نوری، لیزرها دسته بندی به خصوصی دارند؟
بله لیزرها با توجه به قدرت نوری که دارند، به دسته های مختلفی تقسیم می شوند. اولین گروه از لیزرها همان لیزرهای موجود در رایانه های شخصی هستند که کاملا بی خطرند. دومین گروه خطر کمتری دارند و قدرت آن ها 1mw است.
سومین گروه که خطر متوسط دارند قدرتی مابین 1 تا 5mw دارند.
چهارمین گروه توانی بالغ بر 5 تا 500mw داشته و در صورت تابیدن مستقیم به چشم انسان مشکل ساز خواهند بود.
پنجمین گروه توان بسیار زیادی دارند و نور آن ها از نور خورشید قوی تر است و لیزرهای با قدرت بیش تر از 500 mw را تشکیل می دهند. در صورت عدم رعایت نکات ایمنی در هنگام کار با این دستگاه ها، علاوه بر چشم شاهد خطرات دیگری خواهیم بود.
برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به دستگاه و عدم اتصال به قسمت های دیگر، می توان آن را روی پایه های چوبی قرار داد؟ خیر، هرگز دستگاه را روی پایه های چوبی قرار ندهید.
برای جلوگیری از آتش سوزی دستگاه چه روشی را پیشنهاد می کنید؟
برای حفظ کامل نکات ایمنی کار با دستگاه برش لیزری، حتما یک اپراتور به طور دائم بر کار دستگاه نظارت کند تا در صورت وقوع جرقه، سریعا اقدامات لازم را انجام دهد
در صورت وقوع آتش سوزی چه کار می توان کرد؟
حتما از وجود کپسول آتش نشانی در کارگاه یا واحد صنعتی خود اطمینان حاصل فرمایید تا در صورت بروز آتش سوزی آن را کنترل نمایید.
بعد از حکاکی قطعه مورد نظر، لبه های کار سوخته به نظر می رسد، برای جلوگیری از این اتفاق چه باید کرد؟
لبه های کار را با استفاده از نوار مخصوص بپوشانید تا از سوختن قسمت های کناری دستگاه جلوگیری کنید.
واحد تحقیق و توسعه: شرکت جهان لیزر
